پترولوژی و پتروگرافی اسکارن های اچستان(جنوب محلات، استان مرکزی)

اسکارن های اچستان در 60 کیلومتری جنوب محلات و در نزدیکی روستایی به نام اچستان و در زون سنندج- سیرجان واقع شده است. مجموعه سنگ های این منطقه شامل سنگ های آتشفشانی ائوسن همراه با توده نفوذی از نوع گرانیت و سنگ های دگرگونی از قبیل شیست، فیلیت، اسلیت، هورنفلس، آمفیبولیت و متاولکانیک می باشد. تزریق توده نفوذی در کرتاسه (بالایی)- پالئوسن (زیرین) با ترکیب سینوگرانیتی و مونزوگرانیتی به درون آهک ها و دولومیت های پالئوزوئیک باعث اسکارن زایی شده است. این توده های نفوذی بیشتر ماهیت ساب آلکالن (کالک آلکالن) و سرشت پرآلومینوس دارند و جزء گرانیت های نوع s می باشند. کلینوپیروکسن (دیوپسید)، الیوین (فورستریت)، ترمولیت، تالک، سرپانتین، فلوگوپیت، مارگاریت، ولاستونیت، مگنتیت، کلسیت و کوارتز از کانی های مشاهده شده در این سنگ ها هستند. با توجه به مطالعات کانی شناسی، اسکارن های منطقه از نوع اگزواسکارن بوده و وجود کانی هایی مثل فورستریت، دیوپسید، ترمولیت، آنتیگوریت و فلوگوپیت نشانه دولومیت بودن سنگ مادر و در نتیجه تشکیل اسکارن های نوع کلسیم- منیزیم دار در منطقه مورد مطالعه شده است. از سنگ میزبان به سمت توده نفوذی در اسکارن ها و مرمرها منطقه بندی دیده می شود که شامل: ولاستونیت اسکارن ، کلینوپیروکسن اسکارن، مرمرهای فورستریت- سرپانتین دار، مرمرهای میکادار، مرمرهای ترمولیت- تالک دار و مرمرهای کلسیتی و دولومیتی دانه درشت می باشند. اسکارن های اچستان پلی ژنتیک بوده و بررسی های کانی شناسی و ژئوشیمیایی نشان دهنده تکامل سه مرحله ای آن ها می باشد. مرحله اول همزمان با جایگیری توده نفوذی است، نهشت مجموعه کانیایی سیلیکات کلسیمی بدون آب (پیروکسن، فورستریت، ولاستونیت) در محدوده دمایی 630-530 درجه سانتیگراد و فشار بخشی پایین co2 (85/0>) رخ داده است. در مرحله دوم اسکارن دگرنهادی شکل گرفته و مجموعه کانیایی فلوگوپیت، مارگاریت، کلینتونیت به میزان کم، ترمولیت و تالک در محدوده دمایی 450-440 درجه سانتیگراد و 6/0-5/0xco2= تشکیل شده است. مرحله سوم که می توان آن را مرحله دگرگونی پسرونده نیز نامید حجم بزرگی از سیلیکات های بدون آب و آبدار دگرسان شده و به مجموعه ای از سیلیکات های کلسیمی آبدار مانند سرپانتین، ترمولیت، تالک، کوارتز، کلسیت و کانی های اپاک تبدیل شده است. این مرحله در دمای کمتر از 500 درجه سانتیگراد و فاز سیال فقیر از co2 ( 08/0xco2=) رخ داده است. شرایط فیزیکوشیمیایی تشکیل اسکارن را محدوده دمایی 630-440 درجه سانتیگراد، فشار 2 کیلوبار و 85/0-05/0 = xco2 می توان در نظر گرفت. واژه های کلیدی: اسکارن، اچستان، سنندج- سیرجان، کلینوپیروکسن، فورستریت، سرپانتین، ولاستونیت، xco2.